اختلال خواندن در کودکان چیست ؟ همه چیز در مورد اختلال خواندن!

اختلال خواندن یا دیسلکسیا، نوعی از مشکلات یادگیری بوده که در آن شخص در زمینه آموزش خواندن به شکل روان و درست با مشکل مواجه می گردد. همچنین کودکان مبتلا به این اختلال برای درک در زمان روخوانی، تلفظ و نوشتن نیز توانایی کافی ندارند، اگر سطح هوش آنان متوسط و حتی بالاتر گزارش شده است. بزرگ کردن این گروه کودکان به منزله یک چالش بزرگ برای پدر و مادران تلقی می گردد. مشاوران موسسه فرزندان برتر می توانند انتخاب بهتری برای این کودکان باشد.

 

اختلال خواندن در کودکان

در صورتی که والدین درباره اختلال خواندن در کودک خود نگران هستند، می توانند با مطالعه این مقاله‌، اطلاعاتی راجع به این اختلال کسب کنند‌‌. هم چنین برای افرادی که در ارتباط با این کودکان هستند، توضیحاتی درباره نحوه رفتار با آن ها ذکر شده است‌.

اختلال خواندن در تمامی مراحل زندگی فرد بروز می کند و موجب بروز مشکلاتی در تمام زمینه ها می شود. آمار دقیقی از تعداد کودکان مبتلا گزارش نشده است اما طبق تجربه، بیان شده که در حدود ۵ تا ۱۰% افراد دارای این اختلال هستند.

 این گروه کودکان در خواندن و پاسخ دادن در مورد متنی که مطالعه کرده اند، مشکل دارند اما چنان چه همان متن بار دیگر برای آن ها خوانده شود آن را به راحتی می فهمند.

دیسلکسیا یا اختلال خواندن از اختلالات یادگیری محسوب می شود. از شایع ترین اختلالات یادگیری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلال خواندن یا دیسلکسیا
• اختلال نوشتن یا دیس گرافیا
• اختلال ریاضی یا دیس کلکولیا
• اختلال در مهارت های حرکتی یا دیس پراکسیا
• اختلال در فهم و معنای کلام

 

نظر اجمالی به اختلال خواندن

رایج ترین اختلال یادگیری، نارسا خوانی (اختلال خواندن) بوده که بین مردم شناخته تر است و مطالعات بیشتری روی آن  صورت گرفته است. از هر ۱۰۰ دانش آموز ۵ نفر به این اختلال دچار هستند. شیوع آن در بین پسران و دختران به یک نسبت گزارش شده است.

دیسلکسیا به ناتوانی فرد در مهارت خواندن اشاره دارد که در این مهارت نیاز است مغز شخص بین حروف و صدای آن ها ارتباط ایجاد کند تا بتواند آن را به شکل درست تلفظ کرده و در نهایت این کلمات را در قالب جمله یا جملات به کار ببرد.

اختلال خواندن (دیسلکسیا) شامل دو نوع است:

• اختلال خواندن (دیسلکسیا): که بروز آن ناشی از مشکل در رمز گشایی (Decoding) در سطح کلمه است.
• اختلال خواندن (دیسلکسیا): که به علت فهم ضعیف به وجود می آید. در این نوع رمزگشایی به خوبی انجام می گیرد اما برای فهم مشکل وجود دارد.

 

 خواندن مهارتی اکتسابی محسوب می شود. در زمان خواندن چشم دو حرکت را انجام می دهد:

• توقف: انتقال کلمات به مغز از طریق چشم صورت می گیرد.‌
• پرش: چشم روی واژه ها حرکت می کند.

 

در بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کودکان در مهارت خواندن اشکال وجود دارد که معمولا ناشی از این   مهارت است. گروهی گمان می کنند که نقص در بینایی موجب اختلال در خواندن می شود و کودک کلمات را برعکس یا عقب و جلو می بیند. در حالیکه بین بروز این اختلال و مشکل بینایی هیچ ارتباطی وجود ندارد.

اختلال خواندن در کودکان کم هوش و باهوش به یک نسبت شیوع داشته و ارتباطی با سطح هوش افراد ندارد. انیشتین و ادیسون از جمله افراد با هوشی هستند که به این اختلال مبتلا بودند.

اختلال دیسلکسیا موجب می شود که فرد نوشتن، املا، ریاضی و درک مطلب را سخت تر بیاموزد. این اختلال دارای علائم و نشانه های مستمر و دائمی است. کودکان مبتلا به این اختلال معمولا نسبت به سایر بچه ها عملکرد کند تری دارند.

 از جمله مشخصات اختلال یادگیری می توان به ناتوانی در تشخیص و یا تولید کلمات هم وزن، هجی کردن، ناتوانی در شناسایی و پیدا کردن حروف الفبا، اشتباه گرفتن حروف با هم و عدم توانایی در فراگیری اصوات حروف اشاره کرد.

 اختلال خواندن دارای طیف مختلفی بوده و در هر کودک علائم خاصی از آن دیده می شود به طوری که کودکان مبتلا به طیف خفیف آن، فقط با مشکل در خواندن مواجه هستند ولی مبتلایان به طیف شدید تر در نوشتن، فراگیری ریاضیات و زبان نیز علائم آن بروز می کند. در این شرایط فرد متخصص می تواند اختلال نوشتن و اختلال ریاضی را تشخیص دهد‌.

علائم اختلال خواندن در کودکان قبل از ورود به مدرسه

• در بیان اشعار کودکانه مشکل دارند.
• این کودکان قادر به تشخیص ریتم های یکسان دو کلمه ای نبوده و نمی توانند کلمات هم قافیه مانند میز و تیز را از هم تمیز دهند.
• یادگیری کلمات جدید برای آن ها مشکل است.
• تشخیص حروف و تطبیق با صدای آن ها به سختی صورت می گیرد.
• این کودکان اغلب حرف اول یک کلمه را گیر کرده و قادر به بیان کل کلمه نیستند.
• تاخیر در تکلم در این کودکان شایع است.

 

علائم اختلال خواندن در دوران مدرسه

• در این گروه از کودکان جملات به شکل آهسته‌، بریده و کند خوانده می شود.
• در زمان خواندن خط را فراموش می کنند.
• تمایلی به خواندن نشان نمی دهند.
• ضعف در بخش و صدا کشی (اگرچه عضو برنامه آموزشی نباشد) در آن ها شایع است.
• رعایت نکردن علائم نگارشی (؟، ! و...) از دیگر ویژگی های آنان به شمار می رود.
• در این کودکان ضعف در هجی کردن شایع بوده و به سختی می توانند هجی کردن کلماتی که آموخته اند را به یاد  آورند.
• در این دوران ضعف عملکردی در سطح تحصیلی و توانایی حرف زدن در آنان دیده می شود.
• تشخیص کلماتی که نوشتار متفاوت با خواندن دارند، برای آنان سخت است همچون کلمه خاهش که خواهش باید نوشته شود.
• ترکیب صدا ها و تلفظ واژه ها برای این کودکان سخت است، به عنوان مثال قادر به تشخیص حروف ص، ن، د، ل، ی هستند ولی نمی توانند کلمه صندلی را متوجه شوند.
• اغلب در هنگام صحبت کردن، آخر کلمه ها را حذف می کنند، به عنوان مثال خوردند را خوردن تلفظ می کنند.
• گروهی از این کودکان در خواندن کلمات مشکلی ندارند و معمولا آن را حفظ می کنند ولی قادر به شناسایی حروف نیستند‌.
• تلفظ کلمات آشنا نیز به سختی صورت می گیرد.
• این کودکان معمولا واژه ها را به شکل بدون فاصله و پشت هم می خوانند.
• یادگیری الفبا و تلفظ آن در کودکان مبتلا به دیسلکسیا دیرتر از سایر کودکان اتفاق می افتد.
• معمولا یادآوری روزهای هفته‌، ماه های سال و رنگ ها برای این کودکان مشکل است.
• فراگیری زبان خارجی برای آنان به سختی صورت می گیرد.
• اغلب این کودکان از سطح نوشتاری پایین تری در مقایسه با سطح دانش سایر هم سن و سالان خود برخوردارند.

 

نارسایی های موثر بر اختلال خواندن

۱- ضعف در تشخیص دیداری: این گروه از کودکان نمی توانند حروف مشابه همچون (ب، پ، ت، ث)، (ع، غ)، (س، ش) و (ک، گ) را تشخیص دهند.

۲- ناتوانی در تشخیص شنیداری: کلماتی که تلفظ آن ها مشابه هست، به سختی تشخیص داده می شوند همچون مار، تار، کار، بار و...

۳- ناتوانی در ترکیب صداها: پیوند دادن حروف و ساخت کلمات برای کودک به سختی انجام می گیرد. د+ا+د = داد در این مورد نیاز است که معلم بر ترکیب حروف تاکید نماید.

۴- ضعف در حافظه: کودک به سختی ترتیب حروف را به یاد می آورد. به طور مثال به جای کبریت، کربیت می گوید.

۵-ناتوانی در تحلیل کلمات:  این کودکان در بخش و صدا کشی ضعف دارند.

۶- ضعف در کاربرد کلمات دیداری آشنا: این مشکل در مواردی قابل مشاهده است که کودک کلماتی را می بیند، باید بخواند.

۷- مشکل در مهارت درک لفظی: درک کلمات و مطالب برای کودک سخت است به طور مثال نمی تواند معانی مختلف کلمه "شیر" را متوجه شود.

۸- ضعف در مهارت های خواندن انتقادی: این مورد در نتیجه گیری، قضاوت کردن در مورد متن، ضعف تشخیص حقیقت و تصور دیده می شود.

۹- اختلال در زمینه درک تحلیلی: از جمله این مهارت ها می توان به قضاوت نقادانه، استنباط و پیش بینی نتایج اشاره کرد.

نظریه های مرتبط با اختلال خواندن

ا- کاستی ادراکی: در این نظریه نابهنجاری ادراک دیداری مثل خ، غ، زیر بنای اختلال خواندن مطرح شده است.

۲- در هم آمیختگی ناصحیح حسی: اختلال در پردازش اطلاعات جمع آوری شده از حواس مختلف به خصوص اطلاعات شنیداری- دیداری عامل دیسلکسیا عنوان شده است. به عنوان مثال مبتلایان در بین شنیدن و دیدن "داد" و "باد" تفاوتی نمی بینند.

۳- کاستی جریان دهی (پردازش) کلامی: در این نوع نارسایی در فرآیند کلامی وجود دارد. از جمله می توان به اشکال در نامیدن اجسام، آوا شناسی و ترکیب کلمات اشاره کرد.

۴- یادآوری مختل نظم تداعی ها و سری ها

علل اختلال خواندن

طبق بررسی ها مشخص شده که بیش از ۸۰% کودکان مبتلا به اختلال خواندن در خانواده هایی که سابقه این نوع اختلال دارند، متولد شده اند و نقش ژنتیک در بروز آن غیرقابل چشم پوشی است. در پژوهش صورت گرفته بر روی کروموزوم ها مشاهده شد که این اختلال بر ژن های ۱۵، ۶، ۳، ۲ و ۱۸ تاثیر می گذارد که آن ها بر رشد بخش هایی از مغز مرتبط هستند که آسیب در آن ها اختلال یادگیری را به دنبال دارد.

از دیدگاه روان شناختی، این کودکان در تشخیص تفاوت بین واج ها و ربط دادن آن ها با صدای حروف مشکل دارند که این نقص ارتباطی با هوش، خزانه لغات و به کارگیری علم توسط فرد ندارد. معمولا طراحی آموزش ها توسط متخصصان طبق دیدگاه های متفاوت صورت گرفته است.

در بررسی مغز این افراد، نقص های عملکردی در بخش فوقانی و پیشانی فرد به اثبات رسیده است.

هم چنین در این افراد گزارش گردیده که تعداد نورون ها (سلول های عصبی مغز) در بخش های مرتبط با زبان، در مقایسه با افراد سالم، کمتر بوده که منجر به کاهش فعالیت در قسمت نیم کره چپ فرد می شود.

از دیگر عوامل موثر بر ایجاد اختلال خواندن به گفته ورتون، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عوامل موثر روان شناختی-تحولی مانند اختلال در زبان، دقت عملکردهای شنیداری، تجسم و ..
• نداشتن آمادگی برای خواندن
• عقب ماندگی عمومی
• ‌وجود رشد گفتار و اشکالات گفتاری
• معلولیت های جسمی همچون اشکالات دیداری‌، شنیداری
• مشکلات عاطفی و سازگاری
• تغییر مکرر مدرسه و معلم
• شرایط نامناسب منزل
• روش های آموزشی نامناسب و امکانات ناقص مدرسه
• ضعف در درک موقعیت فضایی
• عدم برتری جانبی

 

درمان اختلال خواندن

تجویز دارو برای درمان اختلال خواندن فقط برای رفع مشکلات همراه آن مانند بیش فعالی و عدم تمرکز، اضطراب و افسردگی صورت می گیرد. زیرا این اختلال بیماری نبوده و حاصل نوع متفاوت تفکر و یادگیری است و تا امروز هیچ دارویی برای درمان آن کشف نشده است.

درمان اختلال خواندن با کمک آموزش ها و تکنیک های خاص بوده و در صورتی که تشخیص و درمان آن زودتر آغاز گردد، نتایج درمانی بهتری حاصل می شود و از عوارض ناخواسته نیز جلوگیری می شود.

 معلمان و والدین می توانند با همکاری با بخش روان شناختی، یک برنامه آموزشی مناسب و متناسب برای کودک تنظیم کنند. مربیان اغلب متدهای شنوایی، بینایی و لامسه را جهت بهبود مهارت های خواندن به کار می برند.

گروهی از مردم درباره کودکان مبتلا به اختلال خواندن، این تفکر را دارند که نمی توان برای درمان آن ها کاری انجام داد اما مطابق آن چه پیش تر گفته شد این کودکان در مهارت های دیگر طبیعی بوده و می توان برای رفع نقص موجود، این مهارت ها را جایگزین کرد.

روش اورتون گلینگهام معمولا برای درمان اختلال دیسلکسیا به کار می رود‌‌‌ که در آن به آموزش ارتباط بین صداها و حروف پرداخته می شود‌‌.

یادگیری زبان در این روش نقش اساسی داشته و مطابق آن پیش خواهد رفت. با انجام این روش، مهارت خواندن و هجی کردن به مهارت های تشکیل دهنده جزئی آن تفکیک شده و آموزش مرحله به مرحله آن برای کودک صورت می گیرد تا زمانی که کودک بر یک مهارت به خوبی مسلط نگردد، آموزش مهارت بعدی انجام نمی گیرد.

تکنیک چند حسی آموزش زبان، نام رسمی این روش بوده که در آن حواس چند گانه، درگیر خواندن می شوند.

 آموزشگر در این روش با استفاده از حداکثر حواس مختلف کودک همچون بینایی، شنوایی، حرکتی و لامسه موجب برقراری ارتباط بین حروف و صدای آن ها در ذهن کودک می شود. به عنوان مثال جهت لمس حروف، کاغذهای برجسته و زبر در اختیار کودک قرار می گیرد.

این روش بر این اساس بوده که آموزش هر کودک با دیگر متفاوت است. آموزش برخی کودکان از طریق بینایی، بعضی شنوایی و گروهی با کمک حرکت و لامسه است، بنابراین آموزگار باید سعی کند، حواس بیشتری از کودک را به کار گیرد. برای مثال برای آموزش کلمه پرتقال، آموزگار به جای اینکه کلمه پرتقال را بنویسد، می تواند با در اختیار گذاشتن یک پرتقال به کودک، این شانس را به او بدهد که آن را لمس کرده، بو کند و حتی آن را مزه کند.

برای آموزش افراد غیر متخصص و والدین، برنامه خواندن بارتون (Barton reading Program) به وجود آمده است تا به راحتی از آن استفاده کنند. افرادی که آشنایی با زبان انگلیسی دارند می توانند با مشاهده فیلم های رایگان آن در اینترنت از خدمات آن بهره ببرند.

در ادامه به برخی از تکنیک های این روش جهت درمان دیسلکسیا اشاره شده تا والدین در منزل بتوانند آن ها به کار ببرند‌.

۱- نوشتن حروف بر روی شن

به کار گیری این روش باعث شده که کودک از حواس بینایی، شنوایی و لامسه خود جهت برقراری ارتباط بین حروف و صدای آن ها استفاده کند.

کودک در این روش باید مقداری شن را روی سطح صاف بریزد و یک حرف و یا کلمه با انگشتان خود بنویسد و همزمان تلفظ آن را بلند بگوید.

۲- خواندن کتاب

والدین باید از سنین پایین (۶ ماهگی) کتاب داستان هایی را برای کودک با صدای بلند و آرام بخوانند و یا کتاب داستان های صوتی را برای او پخش کنند.

همانطور که پیش تر اشاره شد، هر چقدر در سنین پایین تر درمان اختلال خواندن انجام گیرد، کودک در مدسه پیشرفت بیشتری خواهد داشت. بعد از اینکه داستان برای کودک گفته شد و یا داستان توسط خود کودک مطالعه گشت، باید کودک آن را به زبان خودش خلاصه کرده و بیان کند.

۳- انجام تمارین به شکل بازی

والدین می توانند برای اینکه تمارین درمانی اختلال خواندن تاثیر بیشتری داشته باشد، آن ها را به شکل بازی انجام دهند.

به عنوان مثال زمانی که در حال سفر هستند، می توانند با انتخاب اسامی اشیا که مشاهده می کنند از کودک بخواهند کلمه مورد نظر را حدس بزند‌. به عنوان مثال والدین واژه تراکتور را به شکل تر - اک - تور بیان کرده و کودک تراکتور بگوید. انجام این تمرین به شکل برعکس نیز موثر است. در این حالت کودک با انتخاب چیزی آن را به شکل جدا جدا هجی می کند و پدر و مادر باید حدس بزنند کلمه منتخب چیست. حالت اول برای کودک آسانتر است.

۴- تهیه کتاب های طنز و مصور

کودکان به دلیل سپری کردن زمان طولانی در مدرسه، تمایل به انجام تمارین اضافی خواندن ندارند. می توان با تهیه کتاب های طنز و کتاب داستان های تصویر دار نظر آن ها را جلب کرد. بهتر است در تهیه این کتاب ها سلیقه و سطوح مهارت خواندن کودک در نظر گرفته شود‌‌.

تهیه سه کاغذ رنگی (سبز، زرد، آبی)

در این روش والدین می توانند سه کاغذ رنگی (سبز، زرد، آبی) تهیه کرده و وقتی کودک یک کلمه درست ادا کرد، دست خود را روی رنگ های مختلف بگذارند. برای مثال برای کلمه گربه بهتر است به این نحو عمل شود که همزمان با تلفظ گ، دست بر روی رنگ سبز بوده و با تلفظ حرف ب، رنگ زرد انتخاب گردد و در آخر با تلفظ ب، حرکت دست روی رنگ آبی صورت گیرد. باید از کودک درخواست شود که حروف را با هم بیان کرده و همزمان دست را نیز روی رنگ ها قرار دهد.

کتاب شعر

تهیه کتاب های شعر به دلیل داشتن آهنگ های ریتمیک و دارای قافیه، موجب آشنایی کودک با صداهای مرتبط با حروف شده و به درمان اختلال خواندن (دیسلکسیا) کمک فراوانی می کند.

 والدین می توانند برای تشویق کودک همراه با او بخشی از شعر را بخوانند. استفاده از کلمات هم قافیه به عنوان بازی کمک فراوانی می کند مانند بازی،نازی یا تشت و رفت و...

استفاده از وسایل ارتباط جمعی

در صورتی که کودک علاقه به ورزش داشته باشد، والدین می توانند همراه با او اخبار مرتبط با ورزش را در اینترنت، مجله و روزنامه دنبال کنند. بهتر است از کودک در خواست شود که این مطالب را مطالعه کند و سپس آن ها را توضیح دهد.

مطالعه کتاب توسط والدین

بهتر است کودکان، والدین خود را در حال مطالعه ببینند زیرا آن ها مشاهده گرانی دقیق بوده که تماشای والدین در حال مطالعه، به علاقه مند کردن آنان به خواندن تاثیر فراوان دارد.

انجام سفر مطالعاتی

والدین می توانند برای تشویق کودک خود به خواندن، به شکل منظم او را به کتابخانه برده و او را با مولفین مختلف به ویژه حوزه کودک بیشتر آشنا کنند.

توضیح روابط بین کلمات از طریق بازی و تفریح

والدین می توانند برای توضیح روابط بین کلمات، از بازی و تفریح کمک بگیرند. به عنوان مثال زمانی که در خیابان در حال راه رفتن هستند و به تابلویی با کلمه ای "ایست" مواجه می شوند می توانند به شکل بازی از کودک درخواست کنند که کلمات مرتبط با آن همچون ایستگاه، ایستادن و ایستاده را بیابد و یا توسط والدین بیان شده سپس کودک تکرار نماید.

استفاده از اپلیکیشن های موبایلی

امروزه اپلیکیشن های بسیار مفیدی جهت درمان اختلال دیسلکسیا طراحی شده که در اینترنت موجود هستند. والدین می توانند از آن ها استفاده کنند. آموزش در این برنامه ها در قالب بازی و به کارگیری حواس بیشتر کودک صورت گرفته است.

پس از تشخیص اختلال خواندن در کودک، نیاز است که معلم نیز از آن مطلع گردد. در صورت عدم آشنایی معلم با این اختلال، بهتر است اطلاعاتی درباره ویژگی های آن دریافت کند تا بتواند در روند درمانی این کودکان نقش موثری داشته باشد.

برای کودکان مبتلا به اختلال خواندن نیاز است که در منزل و مدرسه، امکانات ویژه ای فراهم شود تا راحتر بتوانند بر این اختلال غلبه کنند. از جمله این امکانات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهیه کتاب های صوتی
• بهتر است فعالیت ها و جداول آموزشی این کودکان فقط نوشتاری نبوده و به شکل عکس نیز تهیه گردند.
• استفاده از حروف درشت در متون
• قرار دادن نشانگر کلمات (Bookmarks) برای دنبال کردن کلمات توسط این کودکان
• اختصاص وقت اضافه جهت خواندن و نوشتن به کودکان مبتلا به اختلال خواندن

 

پدر و مادر ها می توانند با استفاده از این آموزش ها تا حد زیادی این اختلال را کنترل کنند، اگر چه تا به امروز درمان قطعی آن کشف نشده است ولی تشخیص درست و به موقع آن موجب موفقیت کودک می شود.

عوامل مهم در آموزش درمان اختلال خواندن

• امکان آموزش و یادگیری
• زمان آموزش
• کاهش تمارین فعالیت های درسی
• متناسب بودن درجه سختی تکالیف با سطح دانش آموز
• سادگی مفاهیم آموزشی (به کار بردن کلمات مبهم و پیچیده درست نیست)
• برقراری روابط حسنه بین معلم و دانش آموز

 

در آخر به شکل جزیی تر به انواع مشکلات در زمینه خواندن اشاره شده و روش های درمانی آن نیز به اختصار ذکر شده است.

انواع مشکلات خواندن و راه حل درمانی آن

۱- درمان از طریق آینه خوانی یا وارونه خوانی

مثلا به کار بردن واژه (دود) به جای (دور)

علت درمان از طریق آینه خوانی

• الف) عدم تکامل رشدی حرکات چشم
• ب) ناتوانی غلبه نیمکره های مغزی بر هم
• ج) ناتوانی برای درک اینکه جا به جایی مکان حروف موجب تغییر مفهوم کلمه یا جمله می شود.
• د) عدم رشد مطلوب
• ه) استفاده از روش های آموزشی ناکار آمد
• و) نداشتن توجه و تمرکز کافی در روخوانی
• ز) در موارد شدید ممکن است ناشی از اختلال در سیستم عصبی باشد‌.

 

روش های درمان از طریق آینه خوانی

۱- نیاز است که در زمان انجام فعالیت های مرتبط با خواندن، بر آموزش از راست به چپ تاکید گردد. (در یادگیری ریاضی برعکس است)

۲- والدین می توانند با استفاده از انگشت با کارت، کلمه یا جمله را بپوشانند و کودک کم کم آن را بخواند.

۳- کشیدن خط زیر کلمات و جملات نیز کمک کننده است.

۴- در صورتی که کودک در زمان خواندن انگشت زیر کلمه بگذارد، سرعت خواندن با دستش هماهنگ می گردد.

۵- کشیدن فلش زیر کلمات مشکل به کودک  در خواندن آن ها کمک می کند‌.

۶- فرد آموزشگر می تواند کلمه ای را روی تخته نوشته و کودک در زمان تعقیب حروف با انگشت، آن را بلند بیان کند.

۷-استفاده از تخته مغناطیسی و حروف برجسته به دلیل لمس حروف با انگشت به یادگیری این کودکان کمک فراوانی می کند.

۸-می توان برای جلب توجه کودک به ترتیب مکانی حروف در کلمه، کلمه ی مورد نظر را بالای کلمه ای که کودک درست نمی خواند، بنویسد و کودک آن ها را به هم متصل کند. مانند روز، زور

۲- حذف حروف یا کلمات

علت حذف حروف و کلمات 

• ۱- عدم شناخت واژه و ضعف در تلفظ صحیح آن از طریق تجزیه صداها
• ۲-داشتن عادات نامطلوب در زمینه خواندن

 

برای اینکه علت دقیق مشخص گردد، می توان یک متن انتخاب کرد و در اختیار کودک قرار داد، سپس یک متن راحتر به او داده شود و تعداد کلمات حذف شده را مقایسه کرد.

 چنان چه تعداد کلمات یکسانی در هر دو متن حذف شده بود، نشان دهنده عادات نادرست کودک است. ولی در صورتی که در متن ساده تر، تعداد کلمات بیشتری حذف شد، ناشی از عدم شناخت کلمه توسط کودک است که نیاز است بخش و صدا کشی با او تمرین گردد.

روش های درمانی برای حذف حروف یا کلمات

• الف) نیاز است که توجه کودک به کلمه ای که حذف می کند جلب کرده و آن را اصلاح نمود.
• ب) به کارگیری کاغذ راهنما (فلش) و قرار دادن انگشت زیر کلمات کمک کننده است.
• ج) خواندن گروهی متن به روان خوانی کودکان کمک فراوانی می کند.
• د) مقایسه کودکان با یکدیگر تاثیر بسیار منفی بر آموزش آنان دارد.
• ه) جایگزینی کلمات به جای یک دیگر (تغییر افعال به سلیقه و ذائقه خود). به طور مثال کودک به جای کلمه داد، دارد می خواند.

 

علت حذف حروف یا کلمات

• ۱- نداشتن دقت کافی
• ۲- شناخت کافی از واژگان وجود ندارد.

 

روش های درمان دو علت بالا

الف) جایگزینی ناشی از بی دقتی

در این نوع می توان از روش های جلب توجه کودک به کلمه جایگزین، خواندن متن به شکل گروهی با سایر همکلاسان، ضبط صدای کودک در زمان خواندن و گوش کردن به کودک به صدای خود استفاده کرد.

جایگزینی ناشی از شناخت کلمه

• الف) بهتر است برای کلماتی که کودک آن ها را درست به کار نمی برد، کارت هایی تهیه شود تا با مشاهده آن ها مهارت او افزایش یابد.
• ب) تاکید بر روی بخش و صدا کشی تاثیر بالایی در رفع مشکل دارد.
• ج) به کار بردن کلمات مشکل به شکل ناتمام موثر است. مثال تصمیم = ت....میم
• د) دادن اعتماد به نفس به کودک برای هجی کلمات، تاثیر بالایی بر توانایی او می گذارد.

 

تکرار کلمه یا عبارت 

علت تکرار کلمات یا عبارات

• ۱- نداشتن شناخت کافی از واژگان و ناتوانی در ترکیب صدای آن ها
• ۲- داشتن عادات نا مطلوب در زمان خواندن

 

روش درمانی برای تکرار کلمات یا عبارات

• الف) بهتر است توجه کودک را به کلمه یا عبارت تکراری جلب کرد.
• ب) تمرین گروهی با سایر دانش آموزان تاثیر بالایی دارد.
• ج) مطالعه از قبل موجب می شود که دقت کودک در زمان خواندن افزایش یابد.
• د) بهتر است نخست مطالب ساده تر، در اختیار کودک باشد تا بتواند پیشرفت کرده و متون سخت را نیز بخواند.
• ه) کودک می تواند با قرار دادن انگشت در زیر کلمات، سرعت خواندن خود را افزایش دهد‌.

 

۵- اضافه کردن کلمات به جمله

علت اضافه کردن کلمات به جمله

• ۱- ضعف در درک مطالب
• ۲- نداشتن دقت و توجه کافی به متن

 

در صورتی که کودک کلماتی به متن کتاب اضافه کند که با مفهوم بوده و با جملات مرتبط باشند، از آگاهی او خبر می دهد و هم چنین از بی دقتی او نیز ناشی می شود. ولی چنان چه کلمه اضافه شده ارتباطی با مفهوم جملات متن نداشته باشد از ضعف در درک مطلب خبر می دهد.

روش درمان اضافه کردن کلمات به جمله

• الف) بهتر است کودک با گنجینه لغات و کلمات هم خانواده بیشتر آشنا گردد.
• ب) شرح تصاویر کتاب توسط معلم و خود دانش آموز کمک کننده است.
• ج) بهتر است کودک سعی کند که جزئیات هر متن را پیدا نماید.
• د) بحث و گفت و گو درباره مطلب و داستان قبل از خواندن آن تاثیر بالایی دارد.
• ه) خواندن گروهی با سایر دانش آموزان نیز موثر است.

 

کلمه به کلمه خواندن و مکث زیاد بر کلمات

مکث زیاد روی کلمات از عدم تسلط کافی کودک بر روی کلمات و ساختار جمله خبر می دهد.

علت کلمه به کلمه خواندن و مکث زیاد بر کلمات

• ۱- عدم شناخت کافی از واژگان
• ۲- ضعف در درک مطالب
• ۳- وجود عادات نامطلوب در زمان خواندن

 

روش های درمانی کلمه به کلمه خواندن

• الف) بهتر است در ابتدا متن های آسانتر در اختیار کودک قرار گیرد.
• ب) استفاده از کتاب داستان های ساده تاثیر بالایی بر درک او دارد.
• ج) والدین باید توانایی کودک را برای شناخت کلمات معمول و متداول افزایش دهند.
• د) به کار گیری کارت همراه با تصاویر نیز کمک کننده است.
• ه) مطالعه متن و اجرای آن به شکل نمایش نیز توصیه می شود.
• و) کودک می تواند داستان های مهیج و مورد علاقه خود را با صدای بلند بخواند.
• ز) تکرار متون و اشعار تاثیر خوبی بر آن ها دارد.
• ح) مطالعه گروهی همراه با سایر دانش آموزان پیشنهاد می شود‌.

بیشتر بخوانید : اختلال خواندن چیست - تشخیص، درمان و تمرین های اختلال خواندن چه هستند؟